Παρασκευή 26 Ιουλίου 2013

Η αλήθεια για το filio que (Β')

Είπαμε στην προηγούμενη ανάρτηση πως τον 3ο αιώνα "βράχος ορθοδοξίας" ήταν η εκκλησία της Ρώμης και πως το filio que αποτελούσε μια κλασσική ορθόδοξη θέση έναντι των αρειανιστών.
Είπαμε ακόμη πως στη Β' Οικουμενική, το Σύμβολο της Πίστεως διατυπώθηκε σε δυο παραλλαγές:
Η πρώτη στην ελληνική γλώσσα, χωρίς το filio que, ώστε να διευκολυνθεί η επιστροφή των μετριοπαθών αρειανιστών στην Ορθοδοξία.
Η δεύτερη στη λατινική, με το filio que, για να ικανοποιηθεί η ακραιφνώς ορθόδοξη και ασυμβίβαστη σε θέματα δόγματος ρωμαϊκή εκκλησία.
Βέβαια, οι δυτικοί θεολόγοι ούτε αφελείς ήταν ούτε αδαείς περί τα δογματικά, όπως θέλουν να τους παρουσιάσουν οι δικοί μας.
Καταλάβαιναν πολύ καλά πως οτιδήποτε ενίσχυε τη θεότητα του Υιού δεν ήταν απαραιτήτως και ορθό!
Γι' αυτό αναγνώριζαν πως το filio que ήταν ένα πολύ αμφιλεγόμενο θεολογικό ζήτημα.
Ο ιερός Αυγουστίνος, γύρω στα 405, γράφει πως την αλήθεια για το θέμα αυτό θα την μάθουμε μόνο μετά θάνατον.
Αν και ο ίδιος παίρνει θέση υπέρ του filio que.
Έκτοτε, η Δυτική Εκκλησία χρησιμοποίησε το  filio que μόνο προκειμένου να αντιμετωπίσει τις αρειανίζουσες αιρέσεις που αμφισβητούσαν τη θεότητα του Υιού.
Για μεγάλα διαστήματα το filio que εγκαταλείπεται, αλλά επαναφέρεται όταν οι θεολογικές ανάγκες το απαιτούν.
Υπάρχουν και περιπτώσεις που το filio que χρησιμοποιείται μόνο σε ορισμένες περιοχές.
Π.χ., η τοπική Σύνοδος του Τολέδου, το 547, το επαναφέρει μόνο στην Ισπανία προκειμένου να αντιμετωπιστεί αρειανίζουσα αίρεση!
Το πρόβλημα της δυτικής εκκλησίας αρχίζει μετά το 800.
Που ενώ οι αρειανίζουσες αιρέσεις έχουν εκλείψει, η Ρώμη αντί να παραμερίσει οριστικά το θεολογικά αμφιλεγόμενο filio que, το καθιερώνει!
Είναι η εποχή που οι Φράγκοι θέλοντας να εμφανιστούν ως αποκλειστικοί διάδοχοι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, υπερτονίζουν τις όποιες διαφορές τους απ' το Βυζάντιο.
Και μεταξύ πολλών άλλων επιλέγουν και το filio que.
Οι δε Ανατολικοί, που ως τότε ποτέ δεν έφεραν αντίρρηση για τη χρήση του  filio que απ' τους Δυτικούς, ανακαλύπτουν "ξαφνικά" τη "μεγάλη δυτική αίρεση".
Πρωταγωνιστής ο Πατριάρχης Κων/λεως Φώτιος, αφορμή ο τσακωμός ανατολικών και δυτικών για τον έλεγχο της Βουλγάρικης Εκκλησίας, και πραγματική αιτία η φιλαρχία των παπών Ρώμης και Νέας Ρώμης....

Δευτέρα 22 Ιουλίου 2013

Η αλήθεια για το filio que (Α')

Δυστυχώς, όσα μας έχουν μάθει για το  filio que είναι όλα ψέματα!
Διαγράψτε τα.
Θα προσπαθήσω όσο πιο συνοπτικά να σας αναπτύξω τα συμπεράσματά μου μετά από πολύχρονη έρευνα.
Κατ΄ αρχήν, το "filio que" δεν ήταν μια αιρετική θέση που υιοθέτησε στο ξεκούδουνο η δυτική Εκκλησία.
Το  filio que πρωτοδιατυπώθηκε τον 4ο αιώνα στα πλαίσια της αρειανικής έριδας, και ήταν μια θέση που υποστήριζαν οι σούπερ ορθόδοξοι.
"Ο Υιός ήταν τέλειος Θεός, και ως εκ τούτου το Άγιο Πνεύμα εκπορευόταν και απ' αυτόν"!
Τον 4ο αιώνα "βράχος ορθοδοξίας" και ηγέτιδα εκκλησία της αντιαρειανικής παράταξης ήταν η Ρώμη.
Η εκκλησία της Κωνσταντινούπολης και της Ανατολής είχε αλωθεί απ' την αρειανική αίρεση.
Γι' αυτό και το ορθόδοξο  filio que, που πολεμούσαν λυσσαλέα οι αρειανιστές, ήταν ένα απ' τα βασικότερα δόγματα της ορθόδοξης ρωμαϊκής εκκλησίας!
Στη Β' Οικουμενική Σύνοδο έγινε ένας διπλός συμβιβασμός.
Ο ένας μεταξύ των Ορθόδοξων ανατολικών και των μετριοπαθών αρειανιστών, και ο δεύτερος μεταξύ των μετριοπαθών ορθοδόξων της Ανατολής και των ακραιφνών Ορθοδόξων της Δύσης.
Γι' αυτό διατυπώθηκαν δύο Σύμβολα Πίστεως!
Το ένα στην ελληνική γλώσσα, που απευθυνόταν στην Εκκλησία της Ανατολής, χωρίς το   filio que, ώστε να προσεταιριστούν οι μετριοπαθείς αρειανιστές.
Και το δεύτερο στη λατινική, που απευθυνόταν στην φανατικά ορθόδοξη και ασυμβίβαστη δυτική εκκλησία, με το  filio que.
Γι' αυτό και σήμερα ο πάπας Ρώμης, ακολουθώντας την αρχαία παράδοση, διαβάζει το Σύμβολο της Πίστεως στα λατινικά με το  filio que και στα ελληνικά χωρίς το  filio que!
Η συνέχεια στο επόμενο....

Πέμπτη 18 Ιουλίου 2013

Απ' το ημερολόγιο ενός προσκυνητή (ΙΒ') - Είναι βαριά (κι επικίνδυνη) η καλογερική!

Στη Σιμωνόπετρα απέκτησα και σύντροφο.
Έναν Λαμιώτη φοιτητή που 'χε ενθουσιαστεί διαβάζοντας τη Φιλοκαλία, κι ανηφόρισε στο Όρος για να ζήσει "ανώτερες πνευματικές καταστάσεις"...
Με συγκίνησε ο αφελής ενθουσιασμός του και δέχθηκα ν' ανέβουμε μαζί την κορφή του Άθωνα.
Στην Κερασιά σταθήκαμε σε μια καλύβη που φαινόταν κατοικημένη.
Χτυπήσαμε πόρτες, φωνάξαμε, ψυχή...
Ο φίλος μου πείνασε κι αποφάσισε να το παίξει ασκητής.
Είχε διαβάσει στα Γεροντικά και στα Συναξάρια πως οι ερημίτες τρέφονταν μ' άγρια χόρτα, μάζεψε κι αυτός κάτι πρασινάδες που βρήκε κει γύρω, μπήκε στο καλύβι, τα έβρασε κι έκατσε στο τραπέζι να φάει συλλογιζόμενος πόσο μεγάλος ασκητής είναι...
Δεν πρόλαβε να κατεβάσει πέντε-έξι κουταλιές κι η κοιλιά του πρίστηκε.
Ένιωσε στην πόρτα κάποιο τέρας, κι όρμησε στο παράθυρο να γλυτώσει!
Έσπασε το τζάμι κι έφυγε σφαίρα προς τη διπλανή χαράδρα κουτρουβαλώντας στα γυμνά βράχια.
Τα 'χασα.
Έμπηξα τις φωνές, μ' άκουσε ένας Μολδαβός μοναχός που ζούσε κει κοντά κι ήρθε τρέχοντας.
Σαν είδε την κατσαρόλα με τα χόρτα αμέσως κατάλαβε.
Φώναξε κι άλλους δυο γνωστούς του και με τα χίλια ζόρια κατεβήκαμε την επικίνδυνη γκρεμοτσακίλα.
Βρήκαμε το φίλο μου ευτυχώς ζωντανό αλλά με τα πόδια σακατεμμένα.
Είδαμε και πάθαμε να τον ανεβάσουμε στο ξέφωτο.
Ο έμπειρος Μολδαβός του 'δωσε να πιεί μονορούφι τρία ποτήρια ζεστό λάδι.
Με το γιατροσόφι αυτό άρχισε να σβήνει η εσωτερική φλόγα απ' το δηλητηριώδες φυτό.
Και μαζί της υποχώρησαν κι οι παραισθήσεις.

Παρασκευή 12 Ιουλίου 2013

Απ' το ημερολόγιο ενός προσκυνητή (ΙΑ') - Οι ασκητές κι οι ερημίτες είναι οι "γιωτάδες" του Χριστιανισμού!

Όπως λέγαμε τις προάλλες, οι Χριστιανοί είναι "κομάντα"!
Δεν κιοτεύουν, δεν κρύβονται στα μετώπισθεν και στα γραφεία του Επιτελείου.
Ρίχνονται στη μάχη με το χαμόγελο στα χείλη...
Όλοι ξέρουμε πως οι κακές παρέες διαφθείρουν ήθη χρηστά.
Έτσι κι ο Χριστιανισμός διεφθάρη απ' τις κακές παρέες του εσσαϊσμού, νεοπλατωνισμού, μανιχαϊσμού, στωικισμού, πυθαγορισμού...
Και φτάσαμε στο σημείο να θεωρείται "καλός Χριστιανός" και "πρότυπο" το κάθε άξεστο αγρίμι, με το βλέμμα του τρελού, τη γεννειάδα ως το χώμα, που τρέφεται μ' άγρια χόρτα κι άγουρα φρούτα.
Έλεος πιά!
Πού το 'δαν γραμμένο στα Ευαγγέλια πως για ν' ακολουθήσουμε το δρόμο του Ιησού θα πρέπει να σκαρφαλώνουμε σε δέντρα και στύλους, να κλεινώμαστε σε σπηλιές, να κοιμόμαστε στις πέτρες;
Άνθρωποι είμαστε κι όχι μαϊμούδες, σαύρες, πουλιά ή τσακάλια...
Ο Χριστιανός οφείλει να ζει μέσα στον κόσμο.
Αλλά με τρόπο που ν' αποτελεί το "σκάνδαλο του κόσμου"!
Να περιφρονεί τ' αξιώματα και τα πλούτη, την εφήμερη δόξα και την αχαλίνωτη ηδονή.
Να επιζητά μόνο την αξιοπρεπή λιτότητα, την τίμια και ολιγομέριμνη εργασία, και να φροντίζει το πολύτιμο αγαθό της υγείας του, τον σημαντικότερο σύμμαχό του στον πνευματικό αγώνα.
Ο Χριστιανός δεν είναι σωματοκτόνος αλλά παθοκτόνος!
Δεν είναι σκυθρωπός, βλοσηρός, άπλητος, φανατικός, εριστικός, διχαστικός, σκληρόκαρδος, στενόμυαλος.
Το πρόσωπό του δεν είναι σταφιδιασμένο απ' τις στερήσεις, και τα μάγουλά του δεν είναι ρουφηγμένα απ' τις εξαντλητικές νηστείες.
Ούτε τα μάτια του κατακόκκινα απ' τα "δάκρυα της μετανοίας".
Ο Χριστιανός είναι πάντα αισιόδοξος, και το πρόσωπό του εκπέμπει ιλαρότητα.
Κάθεσαι δίπλα του κι αισθάνεσαι σαν το μοσχαράκι όταν γλείφει τη μάνα του τη γελάδα!
Οι ασκητές είναι ηττοπαθείς και φοβιτσιάρηδες.
Η επιλογή τους αποτελεί ομολογία αδυναμίας κι αποτυχίας ν' αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του κόσμου.
Δεν τους κατακρίνουμε αλλά και δεν τους θαυμάζουμε.
Είναι, απλά, οι "γιωτάδες" του Χριστιανισμού...

Παρασκευή 5 Ιουλίου 2013

Απ' το ημερολόγιο ενός προσκυνητή (Ι) - Βαρέθηκα ν' ακούω συνέχεια για τον Αντίχριστο και τον Πάπα!

Ένα απ' τα κακά τ' Αγιονόρους είναι η στενομυαλιά και ο φανατισμός ορισμένων μοναχών του.
Που αγγίζει τα όρια της στενοκαρδίας.
Ο Χριστιανισμός, όμως, ήταν απ' την πρώτη στιγμή ανοιχτός, οικουμενικός, ανεκτικός και πλουραλιστικός.
Απ' τους μαθητές του Ιησού, οι έντεκα κατάγονταν απ' τη "Γαλιλαία των Εθνών", ένα εμπορικό πέρασμα, ένα μεγάλο χωνευτήτι πολιτισμών, μια περιοχή με ανθρώπους ανοιχτών οριζόντων, ελεύθερους απ' την τυπολατρεία του ιουδαϊκού νότου, μια κοινωνία του διαλόγου και της δημιουργικής συνύπαρξης.
Μόνο ένας, ο Ιούδας ο Ισκαριώτης, ήταν Ιουδαίος.
Εκπρόσωπος του ζωλωτικού θρησκευτικού κατεστημένου.
Καθόλου τυχαίο που αυτός πρόδωσε τον Διδάσκαλο της αγάπης και της ελευθερίας.
Ακόμα και οι Επτά Διάκονοι, "άντρες πλήρεις πνεύματος αγίου και σοφίας", διέθεταν μια θαυμάσια υποδομή ελληνικής παιδείας και οικουμενικότητας, και είχαν όλοι ελληνικά κι όχι ιουδαϊκά ονόματα: Στέφανος, Φίλιππος, Πρόχωρος, Νικάνωρ, Τίμων, Παρμενάς, Νικόλαος...
Ο γνήσιος χριστιανισμός ουδέποτε κλείστηκε στο καβούκι του.
Ήταν πάντα ανοιχτός στις αλληλεπιδράσεις, στο διάλογο και στον συγκριτισμό.
Ας αναφέρουμε ενδεικτικά δύο παραδείγματα:
Α) Αρχικά οι Χριστιανοί γιόρταζαν τα Χριστούγεννα την ημέρα των Θεοφανείων, δηλαδή στις 8 Ιανουαρίου.
Όμως, για να διευκολύνουν την ένταξη των οπαδών του Θεού Μίθρα (Ήλιου) έκαναν δυο εντυπωσιακούς (και απαράδεκτους στις μέρες μας) συμβιβασμούς: 
Πρώτα, μετέφεραν τη γιορτή των Χριστουγέννων στις 24 Δεκεμβρίου, ημέρα που οι Μιθραϊστές γιόρταζαν τη γέννηση του δικού τους Θεού (επίσης σε μια σπηλιά).
Και, δεύτερον, προσέδωσαν στον Ιησού το όνομα "Ήλιος", με την προσθήκη "της δικαιοσύνης"!
Β) Γύρω στα 1350 μ.Χ. ο Γρηγόριος Παλαμάς είχε συχνές συνομιλίες με οπαδούς και ιερείς του Ισλάμ.
Επισημαίνοντας τις διαφορές των δύο θρησκειών, δεν δίστασε να εκφράσει την ευχή και την πίστη του πως κάποτε Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι θα ενωθούν!