Σάββατο 29 Νοεμβρίου 2014

Αγιορείτικες αναμνήσεις (Θ') - Παρέα με τους "ακροβάτες του Θεού"...

Στην άκρια του Άθω, κάτω απ’ τα Κατουνάκια, βρίσκεται ένα απ’ τ’ αγριότερα σημεία του κόσμου: τα "φριχτά Καρούλια".
Πήραν τ’ όνομά τους απ’ τις τροχαλίες με τις οποίες οι ερημίτες, που κατοικούν ψηλά στα βράχια, κατέβαζαν τα καλάθια τους στη θάλασσα για να ρίχνουν μέσα ψάρια ή κανένα κομμάτι ξερό ψωμί οι περαστικοί ψαράδες...
Παλιότερα, ολόκληρος ο βραχώδης γκρεμός ήταν σκεπασμένος μ’ ένα δίχτυ από καρφωμένες στα βράχια αλυσίδες με τις οποίες κρατιόντουσαν οι αναχωρητές κατά τις ελάχιστες μετακινήσεις τους.
Πρέπει να ’μαι τυχερός που γνώρισα έναν απ’ τους τελευταίους ερημίτες των Καρουλιών.
Ζει σε μια ιδιόμορφη κατασκευή από σανίδες, λαμαρίνες και πλίνθους που έστησε μόνος του πάνω στο βράχο.
Μπροστά ένας μικρός αυτοσχέδιος εξώστης, διαμορφωμένος σε λαχανόκηπο.
Στο πίσω μέρος ένα μεγάλο άνοιγμα σπηλιάς με μια στέρνα που γέμιζε νερό από κάποια κρυφή πηγή.
Ο ασκητής είναι σέρβικης καταγωγής και δεν το κρύβει.
Στο μικρό τοίχο της κάμαράς του βλέπεις εικόνες των τελευταίων Τσάρων της Ρωσίας, των Κράληδων της Σερβίας αλλά και της βασιλικής οικογένειας των Γλίξμπουργκ!
Βλέπει την έκπληξή μου και σπεύδει να διευκρινίσει: "Βασιλιάντες από ντία χάρι. Κι όταν κάνουν λάντι, το επιτρέπει ντεός και κάνουν"...
Παραδίπλα βλέπω έναν χάρτη της "Μεγάλης Σερβίας". Της αυτοκρατορίας του Στέφανου Ντουσάν την περίοδο 1331-1355. Περιλαμβάνει όλη σχεδόν την Ελλάδα, μέχρι τον Κορινθιακό.
Ξέρω πως στα σεντούκια όλων των εθνόκαβλων των Βαλκανίων είναι κρυμμένοι τέτοιοι χάρτες.
Οι δήθεν "Ορθόδοξοι Χριστιανοί" είναι έτοιμοι να αλληλοσφαχτούν για τις ... "Μεγάλες Πατρίδες" τους.
Μιας κι αναφερθήκαμε στη "χριστιανική αγάπη", ας γράψω και τούτο: Το 1988 ο γνωστός αγιορείτης υμνογράφος Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης έγραψε ένα τροπάριο εναντίον του κινηματογραφικού έργου του Σκορτσέζε "Ο τελευταίος πειρασμός". 
Το τροπάριο ακούστηκε πρώτη και τελευταία φορά στον Άγιο Δημήτριο της Σαλονίκης στη διάρκεια αγρυπνίας κατά του έργου. Ιδού μερικοί στίχοι του:
Ουρανόθεν επίβλεψον υπερουράνιε Κύριε
και τους καθυβρίζοντας το Σον Σώμα...
αφάνισον εκ προσώπου γης!

Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2014

Αγιορείτικες αναμνήσεις (H') - Γιατί κάποιοι γίνονται μοναχοί?

Ο μοναχισμός στην αφετηρία του (4ος αιώνας μ.Χ.) ήταν στην ουσία του αντιεκκλησιαστικός και αναρχικός!
Καθώς η Εκκλησία άρχιζε να γίνεται κατεστημένο και "μακρύ χέρι" της κρατικής εξουσίας, κάποιοι επέλεξαν ν' αποσυρθούν στις ερήμους της Αιγύπτου και της Συρίας για να συνεχίσουν, μέσω της εγκράτειας και της αυτοθυσίας, την παράδοση των πρώτων χριστιανών.
Εννοείται πως η πλειοψηφία των ασκητών ανήκε στους απόκληρους της κοινωνίας. Άνθρωποι φτωχοί, αμόρφωτοι, απλοϊκοί κι αποτυχημένοι, αποκήρυσσαν τα υλικά αγαθά και τον έρωτα τα οποία, ούτως ή άλλως, δεν μπορούσαν να απολαύσουν...
Ο Άγιος Παχώμιος επέβαλε στους υποτακτικούς του αυστηρή σιωπή, ακολουθώντας τα πυθαγόρεια πρότυπα.
Πολλοί ερημίτες επέλεγαν ακραίες μεθόδους άσκησης. Κάποιοι, όπως οι λεγόμενοι "στηλίτες", έπαιρναν μόνιμες στάσεις "αιώνιας προσευχής", μ' έναν τρόπο που θυμίζει όσους πάσχουν από κατατονική ψύχωση.
Σήμερα όλα έχουν αλλάξει. Αλλά παραμένει το ερώτημα γιατί κάποιοι άνθρωποι επιλέγουν το μοναχισμό, δηλαδή έναν απόλυτα μονότονο τρόπο ζωής που σκοτώνει...
Κάποιοι θα πουν πως τους τραβάει η υπέροχη φύση του Άθω. Όμως τους χειμερινούς μήνες εδώ τα πράγματα είναι άγρια και αφιλόξενα.
Άλλοι επικαλούνται τη φυσική ροπή ορισμένων ανθρώπων στη μοναξιά. 
Αυτό ακούγεται πιο λογικό, αν και θα μας χρειαστεί η βοήθεια των ψυχολόγων για να κατανοήσουμε την επιλογή τους.
Προσωπικά δεν αποδέχομαι την εκδοχή περί "πνευματικών κινήτρων του μοναχισμού". Αυτά περί "αχανούς πελάγους θείων γλυκασμών" μού προκαλούν γέλια.
Δεν τρέφω καμιά αυταπάτη. Όσοι επιλέγουν τον μοναχικό βίο, απλά έχουν χάσει τις ισορροπίες τους.
Προσπαθούν να συμβιβαστούν με τις ανεπάρκειες και τις ανασφάλειές τους. Και αγωνίζονται να βολευτούν όσο καλύτερα μπορούν στις συνθήκες τις μοναχικής ζωής.
Και, φυσικά, πίσω από τις στρατιές των μοναχών κρύβεται συνήθως η εικόνα μιας υπερβολικά θρήσκας μάνας που ατύχησε στο γάμο της...

Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2014

Αγιορείτικες αναμνήσεις (Ζ') - Στ' Αγιονόρος ούτε ο Θεός δεν ξέρει την ακριβή ώρα!

Δεν φαντάζεστε πόσο δυσκολεύομαι να υπολογίσω την ακριβή ώρα στ' Αγιονόρος.
Εδώ ο χρόνος υπολογίζεται κατά το βυζαντινό ωρολογιακό σύστημα. Δηλαδή το δικό μας μεσημέρι αντιστοιχεί στη δύση του ήλιου.
Κι άντε τώρα εσύ να βρεις πότε ακριβώς δύει ο ήλιος!
Ρωτάω και μου λένε πως ο ήλιος θεωρείται πως δύει όταν κι οι τελευταίες του ακτίνες εγκαταλείπουν την ψηλότερη κορυφή του Άθω.
Παρ' τ' αυτό και κούρευτο!
Δεν βλέπουμε όλοι την ίδια κορυφή, ούτε υπάρχει κάποιος να μας βεβαιώσει πως αυτή είναι η "τελευταία ακτίνα".
Γι' αυτό και στα οργανωμένα μοναστήρια υπάρχει ειδικός μοναχός, ο "Ρολογάρης", που ρυθμίζει με ακρίβεια τα ρολόγια της Μονής.
Πάντως, έχω διαπιστώσει πως υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις, που μπορεί να φτάσει και τη μία ώρα.
Αυτή η ασάφεια πελαγώνει εμάς τους κοσμικούς, αλλά για τ' Αγιονόρος δεν είναι τίποτα μια ώρα πάνω ή κάτω...
Και στο ημερολόγιο υπάρχει κάποιο μπέρδεμα καθώς ακολουθείται το "παλαιό", δηλαδή το Ιουλιανό Ημερολόγιο κι όχι το "παπικό", δηλαδή το Γρηγοριανό.
Αυτό σημαίνει στην πράξη πως στο Όρος οι άνθρωποι ζουν 13 μέρες πίσω απ' τον υπόλοιπο κόσμο.
Αλλά αντιμετωπίζεται εύκολα, γιατί είναι κάτι σταθερό και δεν κυνηγάς τις ηλιαχτίδες στην κορυφή του Άθω για να ρυθμίσεις το ρολόι σου...

Παρασκευή 7 Νοεμβρίου 2014

Αγιορείτικες αναμνήσεις (ΣΤ') - Η "καθ’ ημάς Ανατολή" είναι θεριακλίδικη και "καλογερίτζικη"!

Η απαγόρευση της εισαγωγής θηλυκών ζώων στο Όρος τυπικά εξακολουθεί να ισχύει.
Φαίνεται λίγο γελοίο, αλλά πρέπει να προστατευτούν και τα καημένα τα καλογέρια "απ’ την αδιάντροπη θέα της σεξουαλικής πράξης"! Έστω κι αν αυτή αφορά κοτούλες, γατούλες και προβατάκια...
Αρχικά απαγορευόταν η είσοδος όχι μόνο γυναικών αλλά και παιδιών, αγένειων αντρών και κάθε αλλόθρησκου ή αλλόδοξου. Σήμερα ισχύει η απαγόρευση μόνο για τις γυναίκες. 
Όσοι δεν έχουν Ορθόδοξο βάπτισμα απλά δεν δικαιούνται κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας να παραμένουν στον κεντρικό χώρο του ναού.
Απαγορεύονται επίσης τα μουσικά όργανα, τα τραγούδια, οι χοροί και κάθε είδους αθλήματα και παιχνίδια.
Αν κι απ’ ό,τι διάβασα, στα βυζαντινά χρόνια επιτρεπόταν ο χορός και η πάλη των νεαρών καλογέρων στις εορταστικές ημέρες. Ήταν τα λεγόμενα "καλογερίτζια"!
Καθρέφτες σπάνια βρίσκεις στα Μοναστήρια. Η χρήση τους θεωρείται ψυχοφθόρα.
Ο Νικόδημος ο Αγιορείτης συμβούλευε να κοιταζόμαστε στον καθρέφτη μόνο όταν είμαστε θυμωμένοι, για να βλέπουμε τη θηριωδία του προσώπου μας...
Τυπικά απαγορεύεται και το κάπνισμα ως "εφεύρεση του διαβόλου"!
Η απαγόρευση είναι πιο έντονη στη Δυτική Εκκλησία. Ο Πάπας είχε απαγορεύσει το κάπνισμα με ποινή αφορισμού!
Στη θεριακλίδικη Ανατολή το ζήτημα αντιμετωπίζεται πιο χαλαρά.
Άλλωστε, το κάπνισμα αποτελούσε κάποτε στοιχείο της αντρικής ταυτότητας. Με λίγο τράβηγμα απ’ τα μαλλιά, θα μπορούσε να θεωρηθεί και σύμβολο εξορκισμού της γυναίκας απ’ τη ζωή των μοναχών.
Γι’ αυτό και οι παλιοί γεροντάδες έκαναν τα στραβά μάτια σε όσους φούμερναν...

Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2014

Αγιορείτικες αναμνήσεις (Ε') - Ένας γκρεμός για τον Πατριάρχη!

Για να μην είμαστε μονόπλευροι, ας πούμε και μερικά καλά για τους Αγιονορείτες μοναχούς.
Υπάρχουν πράγματι αρκετοί που θεωρούν τον εαυτό τους ανάξιο να μιλά, να συμβουλεύει, να στηλιτεύει, να λύνει προβλήματα άλλων, ν’ ασκεί επιρροή στον κόσμο.
Οι περισσότεροι από δαύτους έχουν αποσυρθεί στα Καρούλια και στα Κατουνάκια (βλάχικη λέξη που σημαίνει "στρατόπεδα").
Ζουν σαν ακροβάτες, απαλλαγμένοι απ’ το φόρτο της καθημερινής υλικής μέριμνας.
Συνάντησα τυχαία έναν τέτοιο. Μιλάει ρούσικα. Μετά από 20 χρόνια νταραβέρια με Ρωσίδες, μπορώ και συνεννοούμαι μαζί του. 
"Σλάβα μπόκου"! Δόξα σοι ο Θεός...
Δεν συμφωνώ με τις ασκητικές του ακρότητες, αλλά σέβομαι τις επιλογές του...
Οι πραγματικοί Άγιοι προτιμούν την αφάνεια. Δεν κοινοποιούν τα χαρίσματά τους, δεν καλλιεργούν προσωπολατρίες, δεν σε φωνάζουν με τ’ όνομά σου πριν καν σε γνωρίσουν...
Συνάντησα ασκητές που απαγορεύουν σε αφελείς προσκυνητές να διαδίδουν "θαύματα" και "προφητείες" τους.
Αποποιούνται το ρόλο του κοσμοδιορθωτή.
Δυστυχώς υπάρχουν και πολλοί ματαιόδοξοι.
Ορισμένοι έχουν κυριευθεί απ’ το πάθος του θρησκευτικού φανατισμού. Ο "ζηλωτισμός" είναι απ’ τις πιο επικίνδυνες παγίδες των Αγιορειτών.
Γνώρισα έναν συμπαθή μοναχό, αλλά τυφλωμένο απ’ τον ζήλο του.
"Να, εδώ ήθελα να ’χα τον πατριάρχη Βαρθολομαίο", μου λέει. "Θα του ’δινα μία να πέσει στο γκρεμό να σωθεί η Ορθοδοξία"!
Απομακρύνομαι τρέχοντας.
Δεν θέλει και πολύ ο τρελός να νομίσει πως είμαι ... τσιράκι του Βαρθολομαίου.