Οι δογματικοί φανατισμοί διέλυσαν το Ρωμαίικο!

Κρίσιμη καμπή της αρμένικης ιστορίας ήταν η λεγόμενη "Δ’ Οικουμενική Σύνοδος" που έγινε το 451 μ.Χ. στη Χαλκιδώνα.

Η Σύνοδος αυτή, όπως και η εικονόφιλη Εβδόμη, ήταν καθαρά αυτοκτονικές. Η απόρριψη του μονοφυσιτισμού και της εικονομαχίας, εκτός από ανόητες θεολογικά επιλογές, ήταν και πολιτικά αυτοκαταστροφικές. Το Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος ήρθε σε σύγκρουση με τους δυναμικότερους υπηκόους του. Και έμεινε με τους καλογέρους στο χέρι, που λένε...

Τη Σύνοδο στη Χαλκηδώνα συγκάλεσε ένας ιλλυρικής καταγωγής αυτοκράτορας, ο Μαρκιανός, μια προσωπικότητα πολύ μισητή για τους Αρμένηδες που εκείνη την εποχή πολεμούσαν μόνοι και αβοήθητοι τους Πέρσες στο Αβασαϊρ. Έκαναν έκκληση στον Μαρκιανό για βοήθεια, κι εκείνος ο ελεεινός όχι μόνο αρνήθηκε αλλά ουσιαστικά τους πρόδωσε κάνοντας πλάτες στον Πέρση Βασιλιά Εσδιγκέρ Β’.

Αυτός ο τρισάθλιος Ρωμαίος αυτοκρατορας μάζεψε στη Χαλκιδώνα 636 επισκόπους που καταδίκασαν τον μονοφυσιτισμό.

Οι Αρμένιοι ποτέ δεν δέχθηκαν τις αποφάσεις αυτής της Συνόδου. Κι όταν ο Σλάβος Ιουστινιανός ("Ουτπράβα" ήταν το κανονικό του όνομα) συγκάλεσε νέα αντιμονοφυσίτικη Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη, οι Αρμένιοι αντέδρασαν άμεσα συγκαλώντας δικιά τους Σύνοδο Επισκόπων το 554 μ.Χ. που απέρριψε οριστικά τη δυφυσίτικη θεολογία.

Το 651 μ.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτωρας Κώνστας Β’, ένας απ’ τους πολλούς Αρμένιους εξωμότες που έγιναν κολαούζοι του ρωμαϊκού ιμπεριαλισμού, εισέβαλε στην Αρμενία με 100.000 στρατό και υποχρέωσε τους συμπατριώτες του να ομολογήσουν πίστη "στις δύο φύσεις". 

Φυσικά, μόλις ο στρατός απομακρύνθηκε, επέστρεψαν κι οι Αρμένηδες στην παλιά τους πίστη.

Με κάτι τέτοια γκρεμίστηκε το κύρος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και καλλιεργήθηκε στις ψυχές των Αρμενίων μια ψυχρότητα, αποστροφή και μίσος για κάθε ρωμέικο.

Ένας πατριάρχης τους, στις αρχές του 7ου αιώνα, συμβούλευε: "Καμιά σχέση με τους Ρωμαίους που προσκύνησαν τη Χαλκιδώνα. Μην πάρετε από τα χέρια τους ούτε βιβλίο ούτε εικόνα ούτε πρόσφορο"...

Επόμενο ήταν όταν εισέβαλε στον Καύκασο ο Τούρκος Σουλτάνος Αρπ Ασλάν να βρει τον δρόμο ορθάνοιχτο. Ο Ρωμαίος αυοκράτορας Ρωμανός βγήκε να τους πολεμήσει στ’ αρμένικα εδάφη, στα Μανάζκερτα (Μάτζικερτ), κοντά στη λίμνη Βαν. 

Ο Ρωμανός ήταν μισός Αρμένης και μισός Βούλγαρος. Γι’ αυτό κι οι Αρμένιοι τον λένε "Ντιουζέν", δηλαδή "Διγενή". 

Όλοι γνωρίζουμε για την κρίσμη μάχη του 1071 μ.Χ., την ήττα των Ρωμαίων του Διογένη, την αιχμαλωσία του, την απελευθέρωσή του με καταβολή λίτρων και την τύφλωσή του απ’ τους πολιτικούς αντιπάλους του στη Βασιλεύουσα.